Yakında 6 bölüm halinde TRT ekranlarına gelecek olan “Avrupadaki Esir Türkler” belgeselinde genç vatanperver ve idealist bir Osmanlı subayı olan Enver Paşa ile Almanlar arasındaki ilişkileri anlatan ilginç bilgiler yer alıyor.
Yedirenk Film-Yapım tarafından hazırlanan belgeselde Enver Paşa ile Almanlar arasındaki yakın ilişkiler şöyle anlatılıyor;
O yıllarda İngiltere''nin Fransa''nın Rusya''nın İtalya''nın düşman olduğu Osmanlı''ya tek dost Almanya vardı.
Bağdat Hicaz Anadolu demiryolunu o dönemde Almanlar yaptı.
1908 de Almanya''da Enver Paşa hürriyet kahramanı olarak tanınıyordu.
Enver Paşa Berlin''de büyükelçiden çok daha itibarlıydı ve saygı görüyordu.
Hatta Kaiser II. Wilhelm''in davetlerine özel olarak çağırılıyordu.
1909-1912 yıllarında Enver Paşa Berlin''e askeri ataşe olarak atandı.
Dresden''de kurulan Yenice tütün fabrikasında üretilen sigaralar Enver Bey adıyla Salem (Selamünaleyküm anlamında) markasıyla üretildi.
Yenidze (Yenice) tütün fabrikası Dresden''de mevcudiyetini hâlâ koruyormuş (oryantal sitilde inşa edilmiş.)
Almanlar Enver Paşa''nın 2. Napolyon''a olan sevgisini bildiğinden sigara üzerine Enver Paşa''nın II. Napolyon''a benzetildiği resimleri koymuşlar.
İlişkilerdeki yakınlık ile 1915''de Alman Doğu Bankası AG kurulmuş.
1915 Teltow''da bir köprüye Enver Paşa Köprüsü adı bile verilmiş.
Kanal D, Kanal 7, Star TV ve TGRT gibi kanallara çok sayıda program yapan Yedirenk Film-Yapım tarafından hazırlanan, “Avrupadaki Esir Türkler” belgeselini kaçırmamanızı tavsiye ederim.
***
Belgeselde ilginç bir bilgi daha var.
1686 Ofen Savaşı''nda esir alınanlar arasında bulunan Hasan ve Ali adında iki kişi Berlin Charlottenburg''a getiriliyor.
Semtin ilk caddesi Schlossstraae''deki 5 ve 6 numaralı evleri bu iki kişi yapıyor.
Götz Haydar Aly de 1686 yılında Avusturya savaşlarında esir alınan Haydar Ali adında bir Türk askerin torunu.
Friedrich Aly adıyla vaftiz edilerek Götz Haydar Aly oluyor.
Haydar Ali''nin soyu Berlin''de 300 yıl önce kurulan Charlottenburg adlı semtin ilk evlerini yapan Türklere dayanıyor.
Kuruluş yılları kutlamalarında şehrin belediye başkanları hala Hasan ve Ali''yi minnet ve şükranla anıyorlar.
İyi Bayramlar (Şeker, Ramazan, Fıtır)
Türk kahvesinin Avrupa''ya 324 yıl önce esir Türk askerleri aracılığıyla önce Almanya''dan girdiğini biliyor muydunuz?
Belgeselde Türk kahvesinin AB''ye ilk giriş hikayesi şöyle;
1683''deki Viyana bozgunundan sonra esir alınan Türklerden 219 kadarı Würzburg''a getirildi.
Mehmet Sadullah Paşa da bu esir Türkler arasında bir Türk subayıydı.
Würzburg şarapçılıkla geçinen küçük bir şehirdi.
Bir gün şehir idarecilerine, Türklerin çok kötü kokulu bir nesneyi kavurup pişirip içtikleri ve bundan da zevk aldıkları söylendi.
Kral: “Eğer bu yıla kadar ölmemişlerse demek ki bu zehir değildir, çağırın gelsinler ve burada da denesinler” dedi.
Sadullah Paşa''nın Würzburg meydanında yaptığı kahveden dönemin şehrin ve kilisenin ileri gelenleri içti ancak hiç biri kahveyi beğenmedi.
Türk kahvesine ilgi daha sonra Almanya''da hızla yayılmaya başladı.
Bu civardaki şarapçı köylüler uzun zaman sonra şarabın ilerde bırakılıp tamamen kahveye dönebilme durumundan korktular.
Würzburg Meydanı''na gelerek eylemler yaptılar.
Fakat ileriki yıllarda Würzburg Belediye İdaresi Sadullah Paşa''ya küçük bir kahve evi yaptı.
Paşanın yanında çalışan bir Alman 6 ay sonra kendisi bir kahve dükkanı açarak kahve satmaya başladı.
