Türk Devletleri Teşkilatı Olağanüstü Zirvesi, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin girişimiyle üye ve gözlemci devletlerin devlet başkanlarının katılımıyla 16 Mart 2023 tarihinde Ankara’da, “Afet-Acil Durum Yönetimi ve İnsani Yardım” temasıyla düzenlendi. Türkiye’de yaşanan eşine az rastlanır büyüklükteki depremlerin oluşturduğu etkiler nedeniyle ihtiyaç duyulan ve tatbik edilen dayanışma, olağanüstü zirvenin temel gerekçesi oldu. Bu nedenle zirveye de bu dayanışma duygusunun yansıdığı görüldü. Bu anlamda Gaspıralı İsmail Bey’in Türk Dünyası için ülkü haline getirdiği “Dilde, Fikirde ve İşte Birlik” anlayışına Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ifade ettiği iki kavramın daha eklenebileceği görüldü. “Dilde, Fikirde, İşte, Tasada ve Sevinçte Birlik” anlayışı bu zirveyle Türk Devletleri Teşkilatı çatısı altında adeta küllerinden yeniden doğan Türk Birliği’nin temel ülküsünü daha bütüncül bir noktaya taşıdı.
KIBRIS TÜRK DEVLETİ İÇİN SOMUT ADIM
Zirvenin en dikkat çeken gündem maddelerinden biri de KKTC’yi temsilen Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’ın liderlerin fotoğraf karesinde yer alması oldu. Bu fotoğraf karesi, Kıbrıs’ta Türk Devleti’ne giden süreçte atılan adımların en ileri ve somut safhasını ifade ediyor. Bu anlamda teşkilata gözlemci üye statüsünde katılan ve liderlerin bulunduğu fotoğraf karesine giren Tatar, Kıbrıs’ta Türklerin varlığının ve haklarının korunmasının teminatı olan Kıbrıs Türk Devleti’nin uluslararası zeminde tanınması için önemli bir ilerleme kaydetmiş oldu. Bu tablo, Kıbrıs Türkleri ve Türkiye’nin Kıbrıs Davası için bir milat, Türk dünyasının birlik ve beraberliği için de Karabağ Zaferi sonrası yeni bir dönüm noktası olmuştur.
TÜRK YATIRIM FONU
Türk Devletleri Teşkilatı’nın, Türk dünyasında birliği her anlamda tesis edebilmesi adına atılacak kritik adımlardan biri de ekonomi konusundadır. Bu anlamda Ankara Zirvesi’nde, Türk Yatırım Fonu Kuruluş Anlaşması’nın imzalanması teşkilatın birlik içinde ilerlemesini hızlandıran bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Teşkilatın tüm alanlarda ilişkileri hızla geliştirme konusunda sürdürdüğü kararlılık böylece bir kez daha kendini göstermiş oldu. Ayrıca Türk Yatırım Fonu’nun merkezinin İstanbul olması ise teşkilat üyesi ülkelerin Türkiye’nin teşkilat içinde üstlendiği sorumluluğu tasdik eder nitelikte bir gelişmedir. Diğer taraftan Türk Yatırım Fonu zor zamanda üye ülkelerin çıkış yolu bulabileceği bir kaynak olarak dış aktörlere mali bağımlılığı azaltacaktır. Fon, bu bakımdan da hayati önemdedir.
TÜRK DİASPORASI
Zirvede yaptığı konuşmada Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in verdiği mesajlar ise dünyadaki Türklerin varlığının Türk Devletleri’nin sınırlarına hapsolamayacak kadar büyük bir coğrafyaya sahip olduğuna dikkat çekti. Alivey, dünyadaki Azerbaycanlıların sayısının 50 milyondan fazla olduğunu, bunların sadece 10 milyonunun bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti’nde yaşamakta olduğunu belirtti. Bu mesajlar, Türk Devletleri Diasporası konusunda teşkilat üyesi ülkelerde farkındalığın arttığına ve bu ihtiyaca binaen atılması beklenen adımların hızlanacağına işaret etmektedir. Bu bakımdan Ankara Zirvesi’nin Türk Kuşağı’nın Türkistan-Avrupa hattından dünya sathına taşınması sürecinin daha somut hale gelmesi beklentilerini artırdığı söylenebilir.
Ankara Zirvesi sonuç bildirgesinde, kutsal kitabımız Kur’an-ı Kerim’e yönelik son zamanlarda tüm Müslümanları rencide eden ve İslam düşmanlığı içeren provokasyonları ve Azerbaycan’ın Tahran Büyükelçiliği’ne karşı ölümcül silahlı saldırıyı kınamanın yer alması, teşkilatın ortak tepki verme kapasitesini güçlü tuttuğunu göstermiştir. Bu ortak tepki anlayışının büyüyerek sürmesi teşkilatın siyasi nüfuzunun artması bakımından da oldukça önemlidir.
ERDOĞAN’IN LİDERLİĞİ ÖNEMLİ
Ankara Zirvesi Bildirisi’nde Türkiye’deki seçimlere yönelik bir madde de yer aldı. Bu maddede Türk Devletleri ortak kanaat olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan’a Türk dünyasının birlik ve beraberliğine, güvenlik ve refahına sağladıkları güçlü ve kalıcı katkılar ile TDT’nin birlik ruhunun pekiştirilmesindeki dirayetli liderliği dolayısıyla şükranlarını sunduklarını ve önümüzdeki seçimlerde başarılar dilediklerini beyan ettiler. Türk dünyası yaklaşık olarak son yüz yılda belki de daha uzun zamandır ilk kez bu kadar birlik içinde. Bu nedenle, Türk devletleri bu birliğin güçlenmesinde Karabağ Zaferi başta olmak üzere, KKTC’nin gözlemci üyeliğine öncülük eden, Özbekistan, Kazakistan, Türkmenistan, Kırgızistan ve Macaristan ile ilişkilere yeni bir ivme kazandıran ve Türkistan coğrafyasında olası istikrarsızlıkları önlemede iradesini gösteren Türkiye’nin lideri Erdoğan’ın varlığını önemsediklerinin mesajını verdiler.
Zirvede devlet başkanlarının her biri konuşmalarında Türkiye’nin son yıllarda uluslararası arenada artan saygınlığına ve savunma sanayi başta olmak üzere dünya barışına sunduğu katkılara vurgu yaptı. Ayrıca daha önce Macaristan’ın da destek verdiği Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterilmesi konusunda Türkmenistan Halk Maslahatı Başkanı Gurbanguli Berdimuhammedov da Erdoğan’ın barış alanında Nobel’e aday gösterilmesini teklif ettiğini açıkladı.
Karabağ Zaferi ile kapasitesinin farkına varan ve uyanan, İstanbul zirvesi ile teşkilatlanan ve ayaklanan, Semerkant Zirvesi ile gelecek vizyonu çizen ve ilerleyen Türk Dünyası, Ankara Zirvesi ile temel ülküsünü güçlendirdi ve dayanışmasını artırdı. Sivil Koruma Mekanizması, Türk Yatırım Fonu, Orta Koridor’un geliştirilmesi, Türkmenistan liderinin bir sonraki zirvede tam üye olmayı ümit ettiğini açıklamasının yanında doğal gaz ve elektrik hatları kurularak Türkiye’ye enerji kaynaklarının aktarılması ve Azerbaycan liderinin dünyadaki Türklerin sayısına dikkat çekmesi zirvenin geleceğe dönük ilerleyişini kuvvetlendiren başat gelişmeler oldu. Tüm bu başlıklar, yaşanan tüm zorluklara rağmen Türk Devletleri’nin Türk Birliği ülküsünü herhangi bir ivme kaybetmeden devam ettirme arzusunu gösteriyor.
