Eski zamanlardan beri evlerin duvarlarında asılı duran el dokuması halıları kendi algoritmasıyla bir araya getiren Azeri genç sanatçı Orkhan Mammadov, dijital ve gelenekseli birleştirerek kalıplaşmış tasarımlara yeni bir anlam katıyor. Yapay zeka aracılığı ile dijital kültür çağında karşımıza çıkan ‘gelenek’ sözcüğünün anlamını genişleten Mammadov sosyal bilimler, veri boyama teknikleri, iplik simülasyonu ve renk verilerini kullanarak yeni, hayali ve spekülatif kilimler yaratıyor.
Daha önceki eserlerinde de yapay zeka ile halı dokuyan ve geleneksel desenler işleyen genç sanatçı bu kez Azerbaycan’ın kültürel mirası olan halılarını ‘Estetiğin Canlanması’ adlı eseriyle NFT haline getirdi. 150 binden fazla halı ve kilim görüntüsü içeren eserlerini geçtiğimiz günlerde New York’ta sergileyen Mammadov, geleneksel halılardan topladığı görsel tarihi Metaverse deneyimi yaşatarak, görsel bir şölen halinde izleyiciye sundu.
KAYBOLAN SANAT TEKNOLOJİ İLE BULUŞTU
“Pratiğimin ana çekirdeği olarak, kültürel ve tarihsel kodların yeni ileriye dönük bir ortam olan sanal gerçekliği gündelik hayatımızın çağdaş görüşlerine nasıl entegre ettiğine odaklanıyorum” diyen genç sanatçı Mammadov, eserlerini dijitalde buluşturma fikrini “Kaybolan bu sanatı ve estetiği teknoloji kullanarak nasıl kurtarabilir ve gelecek jenerasyonlara aktarabilirim düşüncesiyle oluştu” şeklinde açıklıyor. Mammadov sergilenen halılarla, izleyicilere kendi köklerini sorgulamalarını tetiklediğini, meditatif hale girmeleri için ses ve görüntüyü birleştirerek izleyicilerin halılarla büyülenmesini sağladığını ifade ediyor.
ORTA DOĞU SANATINDA YAPAY ZEKAYLA BİR İLK
2018-2019 senesinde 15 binden fazla halıyı yapay zekaya öğreterek “The Idea of Saving Aestethics” adında dünyanın ilk yapay zekayla dokunmuş halısını üreten genç sanatçı Mahmadov, Orta doğu sanatında makine öğrenmesi ve yapay zeka bilimlerinin ilk kullanıldığı proje olduğunu söylüyor. Mammadov kendisi için gurur kaynağı olduğunu belirterek, “Bu proje birçok üniversite derslerine, uluslararası konferanslara konu oldu. Bu proje ve sergi Haydan Aliyev Vakfı ve Azerbaycan Kültür Bakanlığı tarafından hayata geçirildi ve 2019 Moskova Çağdaş Sanatlar Bienalinde sergilendi. Sergi bittikten sonra Devlet Tretyakov Galerisi tarafından satın alındı. En çok gururlandığım zaman eserimin zamanla yerli ve yabancı sanatçılar tarafından imite edilmesini gördüğüm zamandır” diyor.
KÜLTÜREL DEĞERLERİMİZLE İLGİLİ YENİ ESERLER
“İlerleyen günlerde Metaverse’de tekrardan yeni projeler görecek miyiz?” sorusuna genç sanatçı “Artık ürettiğim sergiler, enstalasyonlar, performanslar sadece fiziken değil sanal gerçeklik gözlüğüyle ziyaret edilebilir, deneyimlenebilir” cevabını veriyor. “Yeter ki yaptığım eserler doğru kişilere ulaşsın” diyen Mammadov, halıdan başka diğer kültürel değerlerimizle ilgi yapay zeka tabanlı eserler üzerinde çalıştığını dile getiriyor. Genç sanatçının hedefi 2022 senesinde 10’a yakın kültürel miras konusunu işlemek ve ‘Estetiğin Canlanması’ sergisinin devamını yapmak.
