Birinci Dünya Savaşı'nın Osmanlı tarihi açısından en dramatik sayfalarından biri Sarıkamış Harekâtı. On binlerce Osmanlı askeri donarak şehid olmuştu. Bozgunun sorumlusu ise harekât emrini veren Enver Paşa'ydı.
Kimine göre memleketi felâkete sürükleyen büyük bir hayalperest, kimine göre de Turan devletini kurmak isteyen bir kahraman olan Enver Paşa hakkında bugüne kadar pek çok konuşuldu.
Gerçekten de Enver Paşa kimdir?
Enver Paşa 1881 yılında İstanbul'da doğdu. Soğukçeşme Askeri Rüştiyesi'nde tahsil gördü. 1903'de Harp Akademisi'nden kurmay yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu.
Daha sonra Selanik'te bulunan 3. Ordu'ya atandı. 1906 senesinde binbaşılığa terfi etti. İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin kurulmasında öncü oldu. II. Meşrutiyet'in ilan edilmesinde de büyük rol oynayan Enver Paşa, Makedonya Genel Müfettişliği'nde önemli görevlerde bulundu.
Trablusgarp'da bulunduğu sırada İtalyan kuvvetlerine karşı mücadele etti. 1912'de yarbaylığa yükseldi. 23 Ocak 1913 tarihinde İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından düzenlenen Babıali Baskını'nda yer aldı. Bunun yanında Edirne'yi düşman işgalinden kurtararak albaylığa ardından da tuğgeneralliğe yükseldi.
1914'te Sait Halim Paşa hükümetinde Harbiye Nazırı olarak görev yaptı. I. Dünya Savaşı'nın Osmanlı Devleti'nin yenilgisiyle sonuçlanmasının ardından bazı arkadaşlarıyla birlikte Berlin'e geçti.
Anadolu'da başlayan Milli Mücadele'ye katılmak istediyse de bu isteği kabul edilmedi. 1920'de Bakü şehrinde Doğu Ulusları toplantısına katıldı. Batum'da Türkiye Şuraları Partisi'ni kurarak, Türkistan'ı kurtarma hareketini başlattı.
Fakat büyük bir hezimete uğrayarak 4 Ağustos 1922 tarihinde Tacikistan'ın Belcivan yakınlarında girdiği bir çarpışmada öldürüldü.
Enver Paşa'nın hattı canlanacak
Doğrusuyla yanlışıyla Enver Paşa nasıl bir askerdi?
İlber Ortaylı'ya göre Enver Paşa'yı şu şekilde tanımlıyor: "1908 Temmuzu’nun sonunda “Hürriyet Kahramanı” olarak Resneli Niyazi Bey ve Enver Bey’in adı sahneye çıktı. O tarihlerde doğan çocuklara birçok aile “Enver” ve “Niyazi” adlarını koydular. Rumeli ordusu Sultan Hamid’in rejimine karşı ayaklanmıştı. İttihat ve Terakki Cemiyeti asker ve sivillerin kurduğu askeri kuralların hâkim olduğu bir siyasi partiden çok ihtilalci bir komitenin disiplin ve kurallarına sahipti."
30 bin şehidin haberi4 yıl sonra geldi
Enver Paşa'nın faydaları?
Gazeteci yazar Hakan Albayrak ise 29 Mart 2010 tarihli yazısında ise Enver Paşa'yı şöyle anlattı:
"Enver Paşa, 1. Balkan Savaşı sırasında (1912) Trablusgarp''ta direniş destanı yazıyor ve bugünkü bağımsız Libya''nın temelini atıyordu. Balkanlar''da yaşanan felaketi engellemesi mümkün değildi, ama gerekli yetki ve imkânı elde eder etmez Edirne''yi düşmandan geri aldı (Enver Paşa olmasaydı bugün Selimiye Camii''ni görmek için Bulgaristan''a gitmemiz gerekecekti). 1914''te Harbiye Nazırlığı''na atanır atanmaz da orduyu tepeden tırnağa düzene sokmaya ve tahkim etmeye başladı. Bu işte o kadar başarılı oldu ki, ahı kalmış vahı kalmış Osmanlı ordusu bir sene gibi kısacık bir zaman zarfında toparlanıp yedi düvele karşı savaşabilecek seviyeye geldi.
Kut'ul Amara'da muhteşem bir zafer kazandılar
1912''de Bulgar, Sırp ve Yunanlarla baş edemeyip Balkan cephelerinden can havliyle kaçan zavallı Osmanlı askerleri, 1915-1916 yıllarında Enver Paşa''nın genelkurmay başkanlığında Çanakkale''de İngiliz ve Fransız imparatorluklarına kök söktürdüler. Yine 1916''da bu askerler Kut''ul Amara''da (Irak) İngiliz ordusuna karşı muhteşem bir zafer kazandılar; 20 binden fazla İngiliz askerini öldürüp, aralarında 13 general ve 481 subayın da bulunduğu 13 bin 300 İngiliz askerini esir aldılar. Balkan cephelerine birkaç ay dayanamayan Osmanlı ordusu, Cihan Harbi''ne üç sene dayandı; Asya, Afrika ve Avrupa cephelerinde aslanlar gibi savaştı; Mondros Mütarekesi''nin arefesinde bile zaferler kazandı, 15 Eylül 1918''te Bakü''yü fethedip Azerileri soykırımdan kurtardı.
"Milli Mücadele" de Enver Paşa''nın adam ettiği ordunun ve İttihatçı kadroların (yahut İttihat ve Terakki kökenli kadroların) omuzları üzerinde yükseldi."
Mızıka-i Türki gönülleri fethedecek